Η ημέρα της γυναίκας σήμερα και τα Triponta.com.cy το γιορτάζουν με ένα αφιέρωμα στην «μητέρα» της γυναικείας καλαθόσφαιρας, την Senda Berenson!
Του Πραξιτέλη Πραξιτέλους
Αν ο James Naismith θεωρείται ο «πατέρας» της καλαθόσφαιρας, η Senda Berenson, θεωρείται με τη σειρά της η «μητέρα» και πρωτοπόρος της γυναικείας καλαθόσφαιρας.
Γεννήθηκε το 1868 στην πόλη Butrimonys της επαρχίας Vilnious της Λιθουανίας. Η οικογένειά της μετανάστευσε στην Βοστώνη όταν αυτή ήταν 7 χρονών.
Η Berenson αδύναμη και ευαίσθητη καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας δεν είχε δείξει κανένα ενδιαφέρον για γυμναστική ή άθληση, αφού προτιμούσε τη μουσική, την τέχνη και τη λογοτεχνία. Γράφτηκε στη Λατινική Ακαδημία και στο Ωδείο Μουσικής της Βοστώνης, αλλά λόγω των συνεχών προβλημάτων υγείας της δεν μπόρεσε να τελειώσει τις σπουδές της.
Το 1890, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την υγεία της και να δυναμώσει, γράφτηκε στο Σχολείο Φυσικής Αγωγής της Βοστώνης (Boston Normal School of Gymnastics). Αν και στην αρχή δυσκολεύτηκε, η Berenson είδε την υγεία της να βελτιώνεται και αποφάσισε να μείνει εκεί για να ολοκληρώσει τις σπουδές της. Το 1892, αποφοίτησε με ειδίκευση στην ανατομία, τη φυσιολογία και την υγιεινή. Λίγο καιρό πριν την αποφοίτησή της, προσλήφθηκε σαν δασκάλα Φυσικής Αγωγής στο Smith College, ένα ιδιωτικό κολλέγιο στην Βοστώνη αποκλειστικά για γυναίκες.
Το μάθημα της γυμναστικής δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στις μαθήτριες του κολλεγίου και έτσι η Berenson, ξεκίνησε να ψάχνει για εναλλακτικούς τρόπους άθλησης των μαθητριών της. Διάβασε τυχαία σε ένα περιοδικό μια παρουσίαση που αφορούσε ένα νέο παιγνίδι που εισήγαγε ο James Naismith στο κολλέγιο Springfield της Μασαχουσέτης με το όνομα «Basketball» και το βρήκε πολύ ενδιαφέρον. Σε ένα συνέδριο φυσικής αγωγής στο Πανεπιστήμιο του Yale, συναντήθηκε με τον Naismith, ο οποίος την ενθάρρυνε να υιοθετήσει το νέο άθλημα στα πλαίσια ομαδικής άσκησης για τις μαθήτριές της. Εκείνη την εποχή οι γυναίκες δεν συμμετείχαν σε ομαδικά αθλήματα καθότι θεωρούνταν υπερβολικά επίπονα για αυτές. Συμμετείχαν σε ατομικά αθλήματα όπως το τένις, τη ξιφασκία, την τοξοβολία και την ιππασία.
Το νέο παιγνίδι έτυχε θερμής αποδοχής από τις μαθήτριες του κολλεγίου κι έτσι άρχισαν να διεξάγονται οι πρώτοι αγώνες μεταξύ των διάφορων τάξεων του κολλεγίου. Η Berenson μάλιστα, προσάρμοσε κάποιους από τους κανονισμούς που συνέταξε ο Naismith για το παιγνίδι των αντρών για να μπορεί το παιγνίδι να γίνει πιο απλοϊκό για γυναίκες. Για παράδειγμα, κάθε παίκτρια θα μπορούσε κάθε φορά να ντριμπλάρει την μπάλα μέχρι 3 φορές κι επίσης να κρατά στα χέρια της την μπάλα για μέγιστο 3 δευτερόλεπτα.
Στις 22 Μαρτίου του 1893, το πρώτο επίσημο παιγνίδι καλαθόσφαιρας γυναικών, μεταξύ των πρωτοετών και των δευτεροετών φοιτητριών του κολλεγίου Smith, πραγματοποιείται στο κλειστό γυμναστήριο του κολλεγίου με τελικό σκορ 5-4 για την ομάδα των δευτεροετών φοιτητριών. Δεν επιτράπηκε η είσοδος σε κανένα άντρα. Επειδή οι στολές γυμναστικής των φοιτητριών του κολλεγίου ήταν μπλε, για να ξεχωρίζουν οι ομάδες, έβαλαν διακριτικά χρώματα πάνω στα μανίκια τους. Πράσινο για την ομάδα των πρωτοετών και βιολετί για την αντίστοιχη ομάδα των δευτεροετών.
H Berenson δεν ενθάρρυνε τους αγώνες μεταξύ ομάδων από άλλα κολλέγια. Όπως υποστήριζε, «πρέπει να ενθαρρύνουμε το ένστικτο του παιχνιδιού, όχι τον ανταγωνισμό». Για το λόγο αυτό απέτρεψε τη συμμετοχή του κολλεγίου της σε αγώνες μεταξύ κολλεγίων που ξεκίνησαν τα επόμενα χρόνια. Επίσης επειδή είχε σαν «πιστεύω» της η εκπαίδευση είναι υπεράνω του παιγνιδιού, έθεσε σαν κανόνα να δικαιούνται να παίζουν μόνο όσες φοιτήτριες της είχαν καλούς βαθμούς στα μαθήματά τους (κανόνας που ακόμα και σήμερα ακολουθείται από το γνωστό μας NCAA).
Ενώ ο ανταγωνισμός με άλλα κολλέγια αποθαρρύνθηκε, προώθησε τον ανταγωνισμό μεταξύ τάξεων και καθιέρωσε μια παράδοση παιχνιδιών μεταξύ των τάξεων από μαθήτριες διαφόρων χρονιών (πρωτοετείς, δευτεροετείς κλπ). Στους φιλάθλους επιτρεπόταν να υποστηρίζουν τις ομάδες τους με μόνο με τραγούδια, καθώς τυχών φωνές θα είχαν σαν αποτέλεσμα τη διακοπή του παιχνιδιού.
Η καλαθόσφαιρα με τους κανονισμούς της Berenson έτυχε μεγάλης υποδοχής σε μεγάλο αριθμό πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της Αμερικής. Η Berenson πήρε την πρωτοβουλία να γράψει και να αναπτύξει το πρώτο επίσημο βιβλίο κανονισμών για το γυναικείο μπάσκετ, καθώς και πολλά άρθρα σχετικά με το νέο αυτό άθλημα. Η πρώτη επίσημη έκδοση του είδους της, το «Official Basket Ball Guide for Women», εκδόθηκε από την (γνωστή σε όλους μας από τις μπάλες καλαθόσφαιρας) εταιρεία Spalding το 1901, με την Berenson ως συντάκτη της. Το βιβλίο κανονισμών για το γυναικείο μπασκετ συνέχισε να εκδίδεται σε ετήσια βάση με αναθεωρήσεις μέχρι και το 1918.
Σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν κατείχαν ηγετικές θέσεις στον αθλητισμό, η Berenson διορίστηκε το 1905, πρόεδρος της επιτροπής κανονισμών καλαθόσφαιρας από την Αμερικανική Εθνική Ένωση Φυσικής Αγωγής Γυναικών (National Association for Girls and Women in Sports) με καθήκον να μελετήσει και να οργανώσει τις διάφορες ερμηνείες των κανονισμών καλαθόσφαιρας για γυναίκες. Η Berenson υπηρέτησε στο αξίωμα αυτό μέχρι και το 1917. Πολλοί από τους κανόνες που ανέπτυξε για το γυναικείο μπάσκετ ήταν οι τυπικοί που θα χρησιμοποιούνταν για τα επόμενα για εβδομήντα χρόνια.
Η Senda Berenson πέθανε στη Santa Barbara της Καλιφόρνια, στις 16 Φεβρουαρίου 1954. Το 1984, το έργο και η συνεισφορά της στη δημιουργία και ανάπτυξη της γυναικείας καλαθόσφαιρας αναγνωρίστηκαν όταν έγινε η πρώτη γυναίκα που εισήχθη στο Basketball Hall of Fameπου βρίσκεται στο Springfield της Μασαχουσέτης.
Πηγές:
https://jwa.org/encyclopedia/article/berenson-senda – Jewish womens archives
